De Omgevingswet brengt voor Rijkswaterstaat en ProRail een grote digitaliseringsopgave met zich mee. De wet zorgt ervoor dat alle ruimtelijke informatie en regelgeving van Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen die op die fysieke ruimte van toepassing is, samenkomt in één digitale omgeving: het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO).
Hoever zijn Rijkswaterstaat en ProRail met hun deel van de opgave in het optuigen van dit DSO? Een gesprek met Joke Botterweg, verantwoordelijk voor de digitaliseringsopgave van Rijkswaterstaat voor de Omgevingswet, en haar evenknie bij ProRail Hans Verkerk, verantwoordelijk voor de digitaliseringsopgave met betrekking tot de vergunningverlening.
‘Grote stappen gezet, maar nog veel werk aan de winkel’
Een belangrijk onderdeel voor het loket van de Omgevingswet, het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO), hebben Rijkswaterstaat en ProRail inmiddels gereed: het digitaliseren van kaartmateriaal waarop staat aangegeven waar regels gelden voor activiteiten, zogenoemde beperkingengebieden. Botterweg: “Burgers en bedrijven kunnen door op de kaart in te zoomen direct zien welke regels er gelden op een bepaalde locatie. Dat is een enorme verbetering ten opzichte van de huidige situatie. Als je nu een initiatief wilt nemen en erachter moet komen welke regelgeving er geldt en bij wie je moet zijn voor welke toestemming, dan beland je echt in een woud. Het kaartmateriaal van de gebieden waar RWS en ProRail verantwoordelijk voor zijn maakt duidelijk wat op een bepaalde plek wel en niet mag. En wanneer voor een bepaalde activiteit op een bepaalde plek – het plaatsen van een reclamezuil bijvoorbeeld – bij wie een vergunning moet worden aangevraagd.”
Flink gepuzzeld
Het digitaliseren van het kaartmateriaal is een enorme klus geweest, vervolgt Botterweg: “De diversiteit van ons areaal – we beheren snelwegen, vaarwegen, kanalen, grote wateren en waterkeringen – heeft uiteindelijk geresulteerd in zo’n 34 kaartlagen waarop alle regels die voor dat areaal gelden zijn ‘ingetekend’. Hoewel die klus nu is afgerond, blijft het vanzelfsprekend van belang het materiaal zo actueel mogelijk te houden en alle wijzigingen in het areaal ook op de kaart bij te houden.”
Ook ProRail heeft flink wat werk gehad aan het digitaal in kaart brengen van de beperkingengebieden. Hans Verkerk: “Hoewel wij niet zo’n grote hoeveelheid aan areaal hebben en er daardoor ook minder kaartlagen nodig zijn, was het soms best ingewikkeld. We moesten bijvoorbeeld uitgangspunten formuleren voor de ruimte die bij overwegen nodig is voor zichtlijnen. Normaal zou een vergunningverlener op basis van een vergunningaanvraag misschien ter plekke gaan kijken hoe de situatie eruitziet. En vervolgens constateren dat een bepaalde activiteit, zoals het bouwen van een schuurtje, wel of niet vergunningplichtig is. Nu moesten we dat allemaal – los van de concrete praktijk – netjes op een kaart intekenen. Daarnaast hebben we ook flink gepuzzeld met plekken waar situaties waarvoor verschillende regels gelden – spoor op maaiveldhoogte en spoor op een opgehoogd talud bijvoorbeeld – in elkaar overlopen. Dat was een behoorlijke uitzoekerij.”
Koppelen vergunningensysteem aan DSO
Met het in kaart brengen van de beperkingengebieden hebben ProRail en Rijkswaterstaat een belangrijke noodzakelijke stap gezet op weg naar een goed functionerend DSO. Er is echter zeker nog werk aan de winkel. Botterweg: “We moeten er ook voor zorgen dat ons vergunningensysteem digitaal is aangesloten op de digitale omgeving waar initiatiefnemers zich melden. Dat betekent onder meer dat we allerlei ‘vragenbomen’ in het DSO moeten opnemen die de initiatiefnemer bij de hand nemen op weg naar het aanvragen van een vergunning en ons het signaal geven dat iemand iets wil in ons beperkingengebied. Het is essentieel dat we ervoor zorgen dat de vergunningaanvragen bij ons terechtkomen. Dat is een hele grote opgave en daar zijn we nu intensief mee aan de slag.” Verkerk: “Wij zouden ook graag willen dat de vergunningcheck op korte termijn zal worden afgerond. Dat moet technisch nog geregeld worden.”
Samenwerkingsruimte gebruiken voor afhandelen leges
Een ander aandachtspunt van Verkerk betreft het benutten van de zogeheten samenwerkingsruimte. Dit is een virtuele ruimte aan de ‘achterkant’ van het DSO waarin overheden met elkaar kunnen communiceren over bijvoorbeeld een aangevraagde vergunning. “We willen de samenwerkingsruimte graag ook gebruiken om de leges in te kunnen afhandelen. Het is zo dat wij in de meeste gevallen advies met instemming geven aan een gemeente, waarbij de aanvraag is gedaan. Die gemeente verleent dan een vergunning aan een initiatiefnemer en incasseert leges, maar voor dat advies met instemming hebben zij aan ProRail ook een betalingsverplichting. Om dat niet buiten het DSO om te regelen willen we die samenwerkingsruimte dus graag benutten.”
Mogelijk tijdelijke alternatieve maatregelen nodig
Op de vraag of het lukt om het DSO op 1 januari 2023 vlekkeloos te laten functioneren wanneer de Omgevingswet in werking treedt, zegt Botterweg: “We voorzien dat er tijdelijke, alternatieve maatregelen nodig zijn om dingen die nu nog niet goed lopen, te kunnen ondervangen; noodverbandjes als het ware.” Verkerk haakt aan: “Natuurlijk zal de invoering van de wet met kinderziektes gepaard gaan. Ik denk dat het heel belangrijk is dat we duidelijk naar de omgeving communiceren dat het niet van het begin af aan helemaal 100 procent soepel gaat lopen. Zowel voor de bevoegde gezagen als voor de initiatiefnemers is het belangrijk dat te beseffen. Het heeft tijd nodig om alle processen goed in gang te zetten en daar zullen ook fouten bij gemaakt worden. Maar zolang we ons daar allemaal bewust van zijn, en we onszelf de ruimte geven om daarvan te leren, hoeft dat niet zo’n groot probleem te zijn.”
Laden ...